Celik Kewangan & Bijak Melabur: Haramkah Insurans Konvensional?

Baru-baru ini, kecoh di media sosial apabila satu rancangan realiti televisyen keagamaan memaparkan situasi kontroversi. Dalam situasi tersebut seorang juri bertanyakan soalan kepada tiga peserta yang ingin diangkat sebagai ikon dakwah di Malaysia berkenaan hukum seseorang Muslim membeli insurans nyawa konvensional.

Apa yang berlaku adalah ketiga-tiga peserta terbabit memberikan jawapan “harus” kepada persoalan tersebut. Di sini timbulnya satu persoalan. Di sini timbulnya satu persoalan, sejauh manakah pengetahuan dan kesedaran masyarakat Muslim di negara ini berhubung hukum berkaitan insurans dan takaful?

Memetik kenyataan Pengarah Urusan Kumpulan Takaful Malaysia , Datuk Seri Mohammed Hassan Kamil, sehingga tahun 2015, kira-kira 45% penduduk Malaysia mempunyai sekurang-kurangnya satu produk insurans. Namun kurang daripada 15% yang mempunyai takaful.

Ini menunjukkan bahawa masih ramai umat Islam tidak mengambil berat mengenai pemilihan produk takaful berbanding insurans konvensional sebagai pengurusan kepada pelbagai risiko tertentu.

Mungkin ada yang memilih insurans konvensional kerana ia berpendapat ia lebih menguntungkan dan tampak lebih menyakinkan berbanding produk takaful.malah ada pandangan bahawa tidak menjadi kesalahan sama ada memilih insurans konvensional atau takaful, asalkan memberi keuntungan maksimum kepada pembeli atau penyumbang.

Perbezaan Takaful dan Insurans Konvensional

Insurans konvensional kebanyakan adalah berbentuk penjualan polisi insurans. Dalam sistem ini, pembeli akan membayar premium kepada syarikat insurans dan duit tersebut akan dimasukkan dalam akaun syarikat serta menjadi hak milik syarikat tersebut.

Duit premium terkumpul itu akan dilaburkan oleh syarikat terbabit dalam pelaburan yang dianggap paling menguntungkan, tanpa ada badan pengawasan sama ada pelaburan tersebut patuh syariah ataupun tidak.

Syarikat hanya akan membayar tuntutan daripada pemegang polisi berdasarkan polisi diambil dan lebihan keuntungan daripada pelaburan tersebut akan masuk kembali ke dalam akaun syarikat. Pemegang polisi tiada hak terhadap surplus itu.

Berbanding insurans konvensional, takaful tidak menggunakan konsep jual beli dalam produk mereka, tetapi kebanyakan menggunakan model akad wakalah (agensi) dan tabarru’ (sumbangan). Dalam model ini, syarikat pengendali takaful dilantik oleh penyumbang sebagai wakil bagi menguruskan sejumlah wang untuk didermakan bagi tujuan takaful apabila diperlukan.

Sejumlah wang yang diterima ini bukanlah milik syarikat takaful, tetapi hanyalah sebagai pengurus kepada wang tersebut. Untuk kos pengurusan ini, syarikat takaful akan mengambil sejumlah upah ataupun al-ujr.

Disamping menguruskan sumbangan diterima, ia berfungsi sebagai wakil untuk melaburkan wang yang belum didermakan ke dalam pelaburan patuh syariah. Pelaburan ini dipantau oleh panel syariah yang dilantik oleh syarikat pengendali takaful.

Sekiranya syarikat terbabit Berjaya mendapatkan keuntungan daripada pelaburan, syarikat akan mengambil komisen ataupun ju’alah dan selebihnya dimasukkan kembali ke dalam tabung takaful.

Mana-mana tuntutan pemegang polisi akan dibayar menggunakan dana dikumpulkan dalam tabung takaful tadi. Pembayaran tuntutan adalah berdasarkan konsep derma atau tolong menolong. Terdapat juga produk takaful lain yang menggunakan model tabarru’ dan mudharabah.

Jika diperhatikan, perbezaan ketara antara insurans konvensional dan takaful ialah pada gharar (ketidaktentuan), maisir (perjudian) dan riba. Di mana, insuran konvensional terdedah kepada gharar, maisir dan riba apabila menggunakan kontrak jual beli.

Konsep ini akhirnya membawa kepada kontrak yang tidak sah ataupun haram berbanding takaful yang menggunakan akad tabarru’ serta dipantau oleh panel syariah.

Sehubungan itu, umat Islam perlu sedar, perkara halal bukan hanya makanan dan minuman daripada sumber yang halal, bahkan dalam pengurusan risiko juga perlu untuk menggunakan produk halal yang bebas riba dan gharar.

Lebih membimbangkan, Allah dan RasulNya turut mengisytiharkan perang terhadap pelaku dan pemakan riba.

Muzakarah Jawatankuasa Fatwa Majlis Kebangsaan Bagi Hal Ehwal Ugama Islam Malaysia kali ke- 89 memutuskan bahawa orang Islam dilarang mempromosikan produk insurans konvensional yang jelas berasaskan sistem riba.